Ευρωζώνη-Beggar thy Neighbour 2.0

         Κατά την διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης και μετά την σταδιακή εγκατάλειψη του κανόνα του χρυσού από το σύνολο των μεγάλων οικονομικών δυνάμεων της εποχής, η προσπάθεια για ανάκαμψη της οικονομίας στόχευσε στην τόνωση των εξαγωγών. Η μάχη ανταγωνιστικότητας ανάμεσα σε μεμονωμένες χώρες ή και ομάδες χωρών είχε βασικό εργαλείο τις διαρκείς υποτιμήσεις των νομισμάτων και την  ύψωση κάθε τύπου εμποδίων στις εισαγωγές σε βάρος του εμπορίου των γειτονικών χωρών. Οι πολιτικές αυτές που ονομάστηκαν "κλέψε το γείτονα σου" (beggar thy neighbour) αποδείχτηκαν αυτοηττώμενες στο μέτρο που το τελικό τους αποτέλεσμα ήταν η συνολική συρρίκνωση του παγκόσμιου εμπορίου. Μετά την λήξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ιδρύθηκε με στόχο την εποπτεία του συστήματος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών που διασφάλιζε ότι πρακτικές επιθετικών υποτιμήσεων θα άνηκαν στο παρελθόν.

        Η ανακοίνωση των ρυθμών ανάπτυξης για το δεύτερο τρίμηνο του 2010 παρουσιάζει την εικόνα μιας Ευρώπης μεγάλων ανισοτήτων που κυρίαρχα εγγράφονται στον άξονα βορρά-νότου.

Η Γερμανία παρουσίασε ρυθμό ανάπτυξης για το 2ο τρίμηνο της τάξης του 9% που κυρίαρχα οφείλεται σε δυο παράγοντες. Την ανάκαμψη του κλάδου των κατασκευών μετά από έναν βαρύ χειμώνα αλλά κυρίαρχα από την αύξηση των εξαγωγών σαν αποτέλεσμα της πτώσης της τιμής του Ευρώ. Η δεύτερη ήταν απότοκο της ευρείας ανησυχίας γύρω από την δημοσιονομική σταθερότητα των χωρών του νότου της Ευρωζώνης (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία) και κατ΄επέκταση από τις ανησυχίες για την βιωσιμότητα του Ευρώ αποδεικνύοντας ότι η κρίση τότε έδρασε υπερ των Γερμανικών συμφερόντων. Πίσω από το Γερμανικό αυτό "θαύμα" βρίσκονται πολιτικές που ναι μεν διευκολύνουν την οικονομία τους αλλά δημιουργούν πληθώρα προβλημάτων σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης.


Το προσανατολισμένο στις εξαγωγές μοντέλο οικονομίας με στοιχεία πολιτικής το μισθολογικό dumping για τόνωση της ανταγωνιστικότητας και τον περιορισμό της ζήτησης στο εσωτερικό της Γερμανίας ( πρόγραμμα μείωσης ελλειμμάτων, περικοπης δημοσίων δαπανών) είναι πολιτική επιλογή που καθηλώνει τις εξαγωγές των υπολοίπων χωρών, διευρύνει τις ανισορροπίες ,δεν βοηθά συνολικά την Ευρωζώνη να επιστρέψει στο μονοπάτι της ανάπτυξης και σε τελική ανάλυση υπονομεύει και την ίδια της την ύπαρξη. Ο καθείς θα μπορούσε να επικαλεστεί ότι οι πολιτικές της Γερμανίας δρουν υπέρ των Γερμανών πολιτών στους οποίους λογοδοτεί ο εκάστοτε καγκελάριος ,όμως η εμπειρία της Μεγάλης Ύφεσης καταδεικνύει ότι αυτές οι πολιτικές όταν υιοθετηθούν από το σύνολο των παικτών έχουν καταστροφικό τελικό αποτέλεσμα. Η Ευρωζώνη θα πρέπει να μετακινήσει τις πολιτικές της προς την γεφύρωση των ανισορροπιών ανάμεσα σε νότο και βορρά αλλά σημαντική είναι και η άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων στο εσωτερικό των χωρών. Η άνοδος της γερμανικής αριστεράς καταδεικνύει ότι οι πολιτικές της μισθολογικής συμπίεσης δεν περνούν ούτε χωρίς κοινωνικές διεργασίες ούτε χωρίς αντανάκλαση τους στην σφαίρα της πολιτικής. Η λύση της προβληματικής της Ευρωζώνης είναι πρωτίστως πολιτική και στην συνέχεια οικονομική και δεν μπορεί παρά να δοθεί από τις δυνάμεις του  πόλου της εργασίας στα πλαίσια αναβαθμισμένων θεσμών παγκόσμιας διακυβέρνησης, συνεργασίας και αλληλεγγύης για τον συντονισμό των οικονομιών.

Υ.Γ. Η μη ελεύθερη διακύμανση του κινέζικου  renmimbi  και η τεχνητή συγκράτηση του σε χαμηλότερα του κανονικού επίπεδα είναι άλλη μια περίπτωση πολιτικών beggar thy neighboυr που έχει αποτελέσει το επίκεντρο μεγάλων επικρίσεων από πλευράς ΗΠΑ. Με την πολιτική αυτή οι Κινέζοι καθιστούν τα προϊόντα τους φτηνά στις εξωτερικές αγορές ενώ μειώνεται η εσωτερική ζήτηση για εισαγωγές.Το τελικό αποτέλεσμα των πιέσεων στην κινεζική κυβέρνηση ήταν η διακήρυξη για περισσότερη ελευθερία στην διατίμηση του νομίσματος τον Ιούνιο του 2010 που οδήγησε σε μικρής κλίμακας ανατίμηση του, γεγονός που όμως δεν αλλάζει την πραγματικότητα της προώθησης των εξαγωγών τους σε βάρος των άλλων χωρών.